Microplastics in cosmetica: misvattingen en mijn favoriete microplasticvrije merken

13 juli 2023

Steeds meer merken proberen microplastics in cosmetica te vermijden. Met name vanwege de invloed op ons milieu en onze gezondheid. Zelf ben ik 100% voorstander van cosmetica zonder microplastics. Alleen is dit helaas makkelijker gezegd dan gedaan. En ook niet zo zwart/wit als veel mensen denken. In deze blog vertel ik je alles over microplastics in cosmetica. Inclusief een aantal voorbeelden van huidvriendelijke cosmetica zonder microplastics onderaan de blog!

Nieuwsgierig geworden? Lees dan hieronder verder!

Wat zijn microplastics?

Microplastics zijn stukjes plastic, kleiner dan 5 millimeter. Die altijd polymeren bevatten met daaraan vast hulpstoffen of andere additieve stoffen. Deze polymeren zijn niet natuurlijk, niet biologisch afbreekbaar en niet wateroplosbaar. Je kunt dus zeggen: alle plastics zijn polymeren (want die bevatten ze altijd), maar niet alle polymeren zijn plastics.

Volg je me nog? Een beetje vergelijkbaar met dat je zou zeggen: een pure chocolade reep bevat altijd cacao, maar cacao is niet automatisch een chocolade reep is. Oftewel wanneer er polymeren in jouw cosmetica zitten, betekent dit niet automatisch dat het ook om microplastics gaat.

Dit maakt het een behoorlijk complex verhaal en zorgt er ook voor dat er wat misvattingen rondom microplastics in cosmetica zijn ontstaan. En dat is jammer. Ik hoop het in deze blog wat duidelijker en vooral op een begrijpbare manier uit te leggen! Liever meteen naar goede cosmetica zonder microplastics? Onderaan deze blog heb ik een aantal voorbeelden gezet!

Misvattingen microplastics in cosmetica

Microplastics in cosmetica kun je onder andere herkennen aan de volgende termen in de ingrediëntenlijst: polypropylene, polyethylene terephthalate en polymethyl methacrylate. Wat meteen opvalt is het woordje 'poly'. Wat verwijst naar polymeren.

Maar zoals ik hierboven ook al aangaf zijn bevatten microplastics polymeren, maar niet alle polymeren zijn microplastics. Om die reden vind ik niet dat je kunt zeggen dat alle polymeren verwijderd zouden moeten uit cosmetica.

Daarnaast worden vloeibare microplastics door sommige websites of microplastic apps, zoals de 'Beat The Microbead app', ook als iets slechts bestempeld. Dit komt omdat deze stoffen niet biologisch afbreekbaar zijn. Maar als een stof niet biologisch afbreekbaar is, betekent dit niet dat het nooit zal afbreken in ons milieu.

Daarnaast zijn er ook producten waarbij de microplastic deeltjes dusdanig veranderen tijdens het gebruik, dat er geen sprake meer is van microplastics. Dit is bijvoorbeeld het geval bij nagellak.

Waarom zitten er microplastics in cosmetica?

Voordat ik voorbeelden geef van cosmetica zonder microplastics, is het misschien eerst interessant om te vertellen waarom cosmetica überhaupt microplastics bevat. Dit is namelijk niet voor niets. Microplastics in cosmetica hebben een functie. Anders zou het ook niet aan zoveel producten worden toegevoegd.

Microplastics worden vooral gebruikt als bindingsmiddel, verdikkingsmiddel, oplosmiddel en als textuurverbeteraar. Daarnaast verbeteren microplastics ook de houdbaarheid van een product, stabiliseren ze de formulering en zorgen ze ervoor dat een product makkelijker uitsmeert.

Verder spelen microplastics een extra belangrijke rol in zonnebrandcrèmes. De microplastics zorgen er namelijk voor dat de gebruikte zonnefilters gelijkmatig over je huid verdeeld worden wanneer je jouw zonnebrand opsmeert. Op die manier voorkom je bijvoorbeeld dat je tijdens het insmeren van je armen niet alleen de juiste factor op je bovenarmen smeert, maar over je gehele arm.

Best veel 'voordelen' dus. Maar er zitten natuurlijk ook genoeg nadelen aan het gebruik van microplastics in cosmetica. Daarover vertel ik je hieronder graag meer over.

Waarom zijn microplastics in cosmetica slecht?

Helaas kleven er ook nadelen aan de toevoeging van microplastics in cosmetica. Met als belangrijkste nadeel natuurlijk de negatieve impact die microplastics op ons milieu hebben. Microplastics zijn namelijk lastig afbreekbaar en kunnen zo in onze natuur achterblijven.

Om die reden zie je steeds vaker producten voorbij komen met daarop de claim ‘cosmetica zonder microplastics’. Voorbeelden zijn merken als: Junglück, Naïf Skincare, SMPL Skincare en More Natural.

Alternatief op microplastics in cosmetica

Om cosmetica zonder microplastics te maken, moeten er natuurlijk alternatieven gevonden worden om de microplastics te vervangen. Je wilt tenslotte dat je product lang houdbaar is, goed uitsmeert, fijn op je huid aanvoelt en de productbeloftes waar kan maken.

Om die reden worden er vaak natuurlijke grondstoffen aan een cosmetica product toegevoegd. Alleen zijn deze grondstoffen lang niet altijd genoeg om een cosmetica product fijn te houden. Zo kan een product heel plakkerig gaan aanvoelen of niet goed uitsmeren.

Maar ingrediënten kunnen ook sneller onstabiel worden en zo hun werking verliezen. Met name bij zonnebrandcrèmes is dit gevaarlijk. Het gevolg kan namelijk zijn dat merken bepaalde actieve ingrediënten niet toevoegen of effectieve zonnefilters verruilen voor minder veilige en effectieve zonnefilters. Puur omdat deze beter werken in een product zonder microplastics.

Bovendien zijn lang niet alle alternatieven op microplastics milieuvriendelijk of goed voor je huid.

'Voordelen' en nadelen microplastics in cosmetica

De toevoeging van microplastics in cosmetica heeft dus weldegelijk een belangrijke functie. Met name, omdat microplastics de textuur, houdbaarheid, smeerbaarheid en effectiviteit van cosmetica producten verhogen.

Tegelijkertijd zitten er ook genoeg nadelen aan het gebruik van microplastics in cosmetica. Met als grootste nadeel het effect van microplastics op ons milieu. Er zijn onderzoeken die laten zien dat microplastics in wateren en oceanen terecht kunnen komen, waardoor ze de waterkwaliteit kunnen aantasten.

En mogelijk ook door ons lichaam worden opgenomen. Wat een negatieve invloed heeft op onze gezondheid. Hier is echter nog veel onduidelijkheid over.

Hoewel de exacte gevolgen van microplastics op de menselijke gezondheid en ons milieu dus nog niet volledig begrepen zijn, zijn er toch grote zorgen. Dit heeft onder andere geleid tot strengere regelgeving en een grotere vraag naar microplasticvrije cosmetica.

´Voordelen´ microplastics in cosmetica

Verbetert de oplosbaarheid van ingrediënten
Verbetert de binding van ingrediënten
Verbetert de textuur van een product
Verbetert de smeerbaarheid van een product
Verlengt de houdbaarheid van een product
Zorgt dat de factor in een zonnebrand gelijkmatig verdeeld

Nadelen microplastics in cosmetica

Milieuschade
Watervervuiling
Mogelijke opname huid

Zijn microplastics in cosmetica slecht?

Je zou dus kunnen zeggen dat het vervangen van microplastics het ene probleem oplost, maar ook weer een ander probleem veroorzaakt. Een beetje vergelijkbaar met de populariteit rondom natuurlijke cosmetica. Synthetische stoffen worden hierbij vervangen door natuurlijke stoffen. Deze zijn beter voor het milieu, maar vaak slechter voor je huid.

Dit maakt microplastics in cosmetica zo’n lastig en complex verhaal. Ook in het schrijven van mijn online productadviezen heb ik hier steeds meer moeite mee. Ik wil natuurlijk het liefste kiezen voor cosmetica zonder microplastics. Tegelijkertijd is het doel van mijn website om huidvriendelijke en vooral werkzame cosmetica producten te adviseren. Die de conditie van de huid daadwerkelijk kunnen verbeteren.

En helaas zijn er onwijs veel cosmetica zonder microplastics die juist het tegenovergestelde doen, omdat het weglaten van de microplastics en het toevoegen van alternatieve stoffen weer voor andere problemen kan zorgen. Zowel voor onze huid als het milieu.

Cosmetica zonder microplastics

Er zijn daarom steeds meer merken die ervoor kiezen om geen microplastics in cosmetica te gebruiken. In plaats van microplastics worden er dan natuurlijke en biologisch afbreekbare grondstoffen gebruikt.

Helaas zou ik een groot deel van deze cosmetica zonder microplastics niet zo snel adviseren, omdat het uitblijven van microplastics weer andere nadelen met zich meebrengt. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van minder veilige en effectieve zonnefilters, producten met een plakkerige structuur of producten die helemaal niet goed uitsmeren. Dit laatste is bijvoorbeeld ook de oorzaak van de vele negatieve reviews rondom de Naìf zonnebrand zonder microplastics.

Voorbeelden cosmetica zonder microplastics

Gelukkig zijn er inmiddels ook merken die geen microplastics in cosmetica gebruiken, zonder hierbij in kwaliteit achteruit te gaan. Hieronder geef ik van een aantal product categorieën voorbeelden van cosmetica zonder microplastics. Dit zijn dus producten waarbij ik achter de formulering sta.

Zonnebrand zonder microplastics

Als je op zoek bent naar een goede zonnebrand zonder microplastics, moet je extra goed opletten. Microplastics in cosmetica hebben namelijk de eigenschap om ingrediënten goed te verdelen, waaronder ook zonnefilters. Op die manier zorgen de microplastics er dus voor dat de zonnebrand over je hele lichaam dezelfde zonbeschermingsfactor haalt. Voorbeelden van zonnebrand zonder microplastics zijn:

Dagcrème zonder microplastics

Veel dagcrèmes en nachtcrèmes bevatten microplastics Dit heeft met name als reden dat microplastics in een crème een aantal belangrijke functies heeft. Zo dienen ze als verdikkingsmiddel, textuurverbeteraar, stabilisator, drager van actieve stoffen en verbeteren ze de smeerbaarheid.

Als merken een dagcrème zonder microplastics willen maken, moeten ze hier dus alternatieve stoffen op vinden. En deze stoffen zijn lang niet altijd beter voor mens en milieu dan microplastics. Gelukkig zijn er inmiddels een aantal merken die het wel gelukt zijn!

Shampoo zonder microplastics

Microplastics worden met name aan shampoos toegevoegd om de shampoo beter uit-wasbaar te maken en/of om de hoofdhuid goed en grondig schoon te maken. Hieronder vind je voorbeelden van shampoo zonder microplastics. De onderste optie (Happy Soaps) vind ik qua formulering minder, omdat de producten veel geurstoffen bevatten.

Tandpasta zonder microplastics

Ook de vraag naar tandpasta zonder microplastics stijgt. Aan tandpasta worden microplastics vooral toegevoegd vanwege de scrubwerking. Je kunt dit herkennen aan kleine gekleurde spikkeltjes of glitters in je tandpasta. Als alternatief op deze microplastics voegen merken zoutkristallen, vruchtenpitten en gemalen bamboe toe. Voorbeelden van tandpasta zonder microplastics zijn:

Vraagtekens bij microplastic app Beat The Microbead

Microplastic app 'Beat The Microbead' is een populaire app als het gaat om het checken van microplastics in cosmetica. Toch vind ik de app twijfelachtig. Deze microplastic app ziet namelijk alle polymeren aan als microplastics en dit klopt niet. Niet alle polymeren zijn namelijk microplastics.

Hierin maakt de Beat The Microbead app gebruik van een lijst met 520 polymeren. Deze lijst is ooit gepubliceerd door ECHA. ECHA heeft hierin geen eigen onderzoek uitgevoerd, maar heeft expliciet aangegeven dat de stoffen op de lijst onder bepaalde omstandigheden wellicht de eigenschappen van microplastics kunnen vertonen.

De aanwezigheid van bepaalde synthetische polymeren zouden op deze manier namelijk automatisch betekenen dat er microplastics in het product zitten. Terwijl dit niet lang niet altijd het geval is. Een stof is pas een microplastic wanneer het aan bepaalde fysieke kenmerken voldoet. Net als dat ijs en water beide water zijn, maar toch verschillende fysieke kenmerken hebben.

De microplastic app Beat The Microbead App is wat mij betreft daarom niet volledig betrouwbaar en dit is jammer. Ingrediëntenlijsten met het blote oog scannen op de aanwezigheid van microplastics is namelijk vrijwel niet te doen. Hopelijk komt hier verandering in!