Aften: kleine zweertjes in mond

21 mei 2022

Vrijwel iedereen krijgt er in zijn/haar leven mee te maken: aften. Het zijn kleine zweertjes in de mond. Die super vervelend kunnen zijn. Ondanks dat de aften klein zijn, kunnen ze wel enorm pijnlijk zijn. Daarnaast kunnen de aften telkens terugkeren. Maar de hulp is nabij! In deze blog vertel ik je meer over: hoe aften ontstaan, hoe aften eruit zien en wat tegen aften helpt.

Nieuwsgierig geworden? Lees dan hieronder verder!

Aften in mond

Als je last hebt van aften, zitten er kleine en vooral pijnlijke zweertjes in je mond. De diagnose aften is afgeleid van het Griekse woord aphnta. Wat ontstekingen betekent. Vaak is het zo dat aften spontaan genezen maar het vervelende is wel dat ze ook de neiging hebben om steeds weer terug te komen.

Vrijwel iedereen krijgt in zijn/haar leven te maken met aften, waarvan de zweertjes bij één op de vijf mensen regelmatig terug komen. In deze blog geef ik onder andere antwoord op de vraag: Door wat worden aften veroorzaakt? Zijn aften schadelijk? Wat is het verschil tussen kleine en grote aften? Zijn er algemene tips bij aften? Wat te doen tegen een aft die blijft terugkomen?

Aften in mond: hoe zien aften eruit?

Aften verschijnen vaak plotseling. Je voelt dan plotseling iets in je mond zitten wat vooral gevoelig is als er iets tegenaan komt. Ook kun je de aften herkennen aan: kleine, witgrijze, zweertjes in de mond en ze geven een stekende pijn. De pijnlijke zweertjes hebben een rode of ovale vorm en zitten meestal op de volgende plekken van je mond:

Aften op wangslijmvlies
Aften op tong, vaak aften zijkant tong of het topje van je tong
Aften op binnenkant lip
Aften tandvlees

Soorten aften

Aften kunnen heel pijnlijk zijn, maar zijn niet bedreigend voor de gezondheid. Je hebt hierin twee soorten aften: kleine en grote aften. Kleine aften komen het meeste voor. Bijna 90% van de aften die ontstaan zijn kleine aften. Deze zweertjes in de mond worden niet groter dan één centimeter en zijn matig pijnlijk.

Grote aften daarentegen zijn groter dan één centimeter. En zitten ook dieper in het mondslijmvlies. Maar 10% van de mensen die last heeft van aften, krijgt te maken met deze grote aften. Ze kunnen erg pijnlijk zijn, je kunt er koorts van krijgen en je lymfeklieren kunnen opzwellen. Daarnaast kunnen grote aften, in tegenstelling tot kleine aften, ook op de geslachtsdelen zitten. Het gaat vaak om hardnekkige aften

Aften oorzaak: hoe kunnen aften ontstaan?

Helaas is de precieze oorzaak van aften onduidelijk. Wel wordt van een aantal factoren gedacht dat zij mogelijk een rol kunnen spelen in het optreden van zweertjes in de mond. Maar veel van deze oorzaken zijn niet wetenschappelijk bewezen. Hieronder heb ik een aantal factoren gezet waardoor aften veroorzaakt kunnen worden:

1. Blaasjes op tong vitaminetekort

De grootste oorzaak van aften? Vitamine tekort. Hierin is met name een tekort aan vitamine B12, vitamine B11, vitamine C en ijzer onderzocht. Je kunt dus bij jezelf nagaan of je mogelijk te weinig van deze vitamines binnenkrijgt. Hieronder vind je een lijstje van voeding dat rijk is aan deze vier vitamines:

Voeding met veel vitamine B12: melk, kaas, eieren, boter, vlees, vis, yoghurt en vitamine B12 supplementen.
Voeding met veel vitamine B11: sla, rucola, spinazie, broccoli, spruitjes, sperziebonen, asperges, linzen, erwten, noten, andijvie, citrusfruit, kiwi's en aardbeien.
Voeding met veel vitamine C: citrusfruit, aardbeien, zwarte bessen, spruitjes, boerenkool, rode paprika, broccoli en groene kool en vitamine C supplementen.
Voeding met veel ijzer: rundvlees, lamsvlees, vis, kip, noten, volkoren granen, pasta, brood, spinazie, bruine bonen en linzen.

2. Aften door verminderde lichamelijke weerstand

Veel mensen krijgen last van aften als ze zich niet fit voelen. Bijvoorbeeld omdat je ziek bent maar ook als je lang verdrietig bent geweest. Of in een stressvolle periode zit, kunnen aften plotseling opduiken. Door de verminderde weerstand is je lichaam namelijk vatbaarder voor invloeden van buitenaf waardoor aften ontstaan.

3. Aften oorzaak vermoeidheid

Aften ontstaan ook door vermoeidheid. Hoewel vermoeidheid op zich geen directe oorzaak is, kan het indirect bijdragen aan het ontstaan van aften door het verzwakken van je immuunsysteem waar ik het hierboven ook al over had. Wanneer je vermoeid bent, vooral door een gebrek aan slaap of langdurige stress, kan je immuunsysteem minder effectief werken. Dit verlaagde afweersysteem maakt je lichaam vatbaarder voor infecties en ontstekingen, waaronder aften ontstaan.

4. Aften door infecties

Ook de relatie tussen bacteriën/ virussen en aften is onderzocht. Dit heeft tot nu toe nog geen harde bewijzen opgeleverd maar infecties lijken de aften weldegelijk te kunnen triggeren. Hetzelfde geldt voor onderliggende ziekte. Bijvoorbeeld bloedziekten door gebrek aan ijzer. Ijzertekort is namelijk een bekende trigger van aften. Andere onderliggende aandoeningen die onder de mogelijke oorzaken van aften vallen zijn: darmziekten zoals Coeliakie, de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa.

5. Aften door slechte mondhygiëne

Ook als je last hebt van beschadigingen aan de binnenkant van je wangen of aan je tong, kan dit de kans op aften vergroten. Bijvoorbeeld als je op je wang bijt, je een scherp randje aan je tanden hebt, een slecht passend kunstgebit draagt of doordat je te hard je tanden poetst.

De aften ontwikkelen zich dan ook vaak in deze beschadigingen. Daarom is het advies ook altijd: poets je tanden voorzichtig en laat eventuele scherpe randjes behandelen. Daarnaast zorgt roken ook voor een slechte mondhygiëne en voor een hoger risico op aften.

6. Aften door voedselovergevoeligheid

Allerlei voedingsmiddelen kunnen aften veroorzaken wanneer je hier gevoelig voor bent. Deze voedingsmiddelen kunnen het slijmvlies in de mond namelijk irriteren of zelfs een immuunreactie uitlokken, waardoor aften verschijnen.

Sommige mensen ontwikkelen bijvoorbeeld aften na het consumeren van melk, kaas of andere zuivelproducten. Ook als je last hebt van coeliakie of glutenintolerantie kun je last krijgen van aften door het eten van gluten houdende voedingsmiddelen. Net als specerijen, heet voedsel, zure dranken en/of zure voedingsmiddelen, zoals citrusvruchten en azijn. Ze kunnen het mondslijmvlies irriteren en zo aften veroorzaken of verergeren.

7. Aften kind door hand-voet-mondziekte

Als het lijkt alsof je kind last heeft van aften, kan er ook iets anders aan de hand zijn. Met name bij kinderen tussen de één en vijf jaar gaat het niet om aften, maar om de hand-voet-mondziekte. Bij deze kinderziekte ontstaan er kleine vlekjes en blaasjes in de mond, op de handpalmen en onder de voeten. De vlekjes en blaasjes in de mond bijt je snel stuk, waardoor ze ontstoken kunnen raken en gaan lijken op aften. Lees hier meer over: hand-voet-mondziekte.

8. Aften door hormonale factoren

Veel mensen merken dat ze vaker last hebben van aften tijdens bepaalde fasen van hun hormonale cyclus, zoals tijdens de menstruatie, zwangerschap of menopauze. Deze schommelingen in hormoonniveaus kunnen het immuunsysteem beïnvloeden, waardoor de kans op het ontwikkelen van aften groter wordt.

Vrouwen kunnen bijvoorbeeld merken dat ze net voor of tijdens hun menstruatie vaker last hebben van aften. Wat waarschijnlijk te maken heeft met de daling van oestrogeenspiegels in deze periode. Ook tijdens de zwangerschap kunnen hormonale veranderingen bijdragen aan de gevoeligheid voor aften. Hormonen beïnvloeden niet alleen het immuunsysteem, maar kunnen ook veranderingen in het mondslijmvlies veroorzaken, wat kan leiden tot irritatie en de vorming van aften.

9. Aften door medicatie

Van sommige geneesmiddelen is bekend dat ze aften als bijwerking kunnen geven. Dit wordt dan altijd in de bijsluiter vermeld. Bekende voorbeelden van medicatie die aften kunnen veroorzaken, zijn: Nicorandil (vaatverwijdend middel tegen pijn op de borst of hartkrampen). Cytostatica (geneesmiddelen die celdeling remmen) en Bètablokkers (Bloeddrukverlagende medicatie)

Behandeling aften: wat te doen bij aften?

Er zijn een aantal lokale behandelingen (producten) die je op aften kunt smeren. Om de aft en/of de pijn van de aft te verminderen. Hieronder heb ik een aantal effectieve producten tegen aften gezet of bekijk mijn blog: Beste middel tegen aften. Deze kunnen direct op de aften aangebracht worden.

Ook hebben sommige mensen baat bij ontsmettende mondspoeling met chloorhexidine. Dit is een desinfecterend middel dat de bacteriën in je mond vermindert. Het onderste product is hier een voorbeeld van. Wanneer de aften niet op lokale therapie reageren, dan kan een huisarts eventueel tabletten voorschrijven om de aften te behandelen. Dit noem je systemische behandelingen.

Wat helpt tegen aft voorkomen?

Ook als de symptomen bestreden worden, is het belangrijk om de aften oorzaak te achterhalen omdat je natuurlijk wil voorkomen dat je nieuwe aften krijgt. Helaas kan niet iedere oorzaak meteen worden aangepakt. Denk bijvoorbeeld aan medicatie dat als bijwerking het ontstaan van aften heeft. Of hormonale veranderingen die voor aften zorgen. Maar een aantal van deze oorzaken kun je wel direct veranderen. Hieronder lees je per 'aften oorzaak' mijn tips!

Welke vitamine tegen aften bij vitamine tekort

Een vitamine tekort kan de oorzaak zijn van jouw aften. Aan het begin van deze blog vertelde ik al dat er vier vitamines zijn die hierin waarschijnlijk de grote boosdoener zijn. Namelijk: vitamine B11, vitamine B12, vitamine C en ijzer. Je kunt bij jezelf nagaan of je inderdaad te weinig voeding met één of meerdere van deze vitamines inneemt. Nog beter is het om bloed te testen.

Vervolgens kun je voeding met deze missende vitamines aanvullen. Of de vitamines direct aanvullen doormiddel van vitamine supplementen. Het lastige is wel dat veel vitamine supplementen maar een lage concentratie vitamines bevat waardoor de kans groot is dat je alsnog een te lage hoeveelheid van het vitamine inneemt. Let dus goed op de ingrediëntenlijsten van de vitamines die je slikt.

Zelf heb ik goede ervaringen met het merk Goldea Health. Ik slik al enige tijd hun astaxanthine supplementen en weet dat zij capsules verkopen, met daarin effectieve en werkzame hoeveelheden vitamines. Zij hebben verkopen ook de vitamines die je het beste kunt innemen bij aften door een vitamine tekort.

Aften behandelen: verminderde weerstand aanpakken

De kans is groot dat een verminderde weerstand het risico op aften vergroot. Heb je last van aften? Ga dan eens bij jezelf na: ben ik wel helemaal fit? Doe ik niet teveel? Ervaar ik op dit moment veel stress? En probeer hier naar te luisteren. Het is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar rust nemen kan echt helpen. Ook al is het maar een middag. Of ga je wat eerder naar bed. Om zo je weerstand weer wat te vergroten en de kans op aften te beperken.

Wat helpt tegen aften door slechte mondhygiëne

Beschadigingen in je mond kunnen door verschillende factoren ontstaan. Bijvoorbeeld omdat je per ongeluk op je tong hebt gebeten of als je té heet eten hebt gegeten. Maar bijvoorbeeld ook als je te hard poetst of als je een slecht zittend kunstgebit draagt die niet goed past. Als je regelmatig last hebt van aften, kan het dus verstandig zijn om na te gaan of je deze mond beschadigingen zelf triggert.

Daarnaast kan het helpen om mondspoeling te gebruiken om zo je mondhygiëne te waarborgen. Hieronder heb ik een aantal goede voorbeelden gezet: