Actinische keratose: voorstadia van huidkanker

Luus
15 augustus 2020

Misschien gaat er niet meteen een belletje rinkelen bij het woordje actinische keratose. Toch denk ik dat je deze huidafwijking misschien wel kent. Je ziet het vaak bij wat oudere mannen op hun hoofd zitten. Of bij vrouwen op de onderarmen en handen. Bij actinische keratose zie je huidkleurige tot geelbruine, ruwe plekjes op de huid. Mensen beschrijven het vaak als niet genezende wondjes, omdat het lijkt alsof er een korstje op de huid zit dat maar terug blijft komen. In deze blog vertel ik je er alles over. 

Nieuwsgierig geworden? Lees dan hieronder verder!


Wat is actinische keratose?

Actinische keratose is een vorm van zonschade. Bij deze huidafwijking verschijnen er  kleine ruwe plekjes op de huid. Van enkele millimeters tot enkele centimeters groot. De huidaandoening wordt vooral op oudere leeftijd gezien, omdat de huid dan jarenlang is blootgesteld aan uv straling. Ook bij mensen met een lichte huid en blond haar met blauwe ogen, komt actinische keratose vaker voor. Daarnaast wordt de afwijking ook veel gezien bij mensen die afweerremmende medicijnen slikken, omdat ze het immuunsysteem onderdrukken.

Actinische keratose is een voorstadia van huidkanker, maar het is nog geen kwaadaardige vorm. Wel kan het uiteindelijk kwaadaardig worden. Het is namelijk een voorstadia van een plaveiselcelcarcinoom. Dat wél kwaadaardig is. Daarom is het goed om toch stappen te ondernemen als je actinische keratosen ziet zitten. Onderaan deze blog lees je alle behandelopties!


Oorzaak actinische keratose huidziekten

De letterlijke vertaling van actinische keratose is: door de zon veroorzaakte verhoorning van de huid. Makkelijk uitgelegd betekent dit dat zonlicht ervoor zorgt dat je huidcellen langzaam uitdrogen en afsterven, waardoor er verdikte plekjes en harde schilfers ontstaan. Zonlicht speelt dus een belangrijk rol bij actinische keratosen.

Wanneer de huid namelijk langdurig wordt blootgesteld aan uv straling, beschadigt het DNA in je cellen. Het gevolg hiervan is dat je huidcellen niet meer op een normale manier gaan delen, maar opeens super snel. Met als gevolg een abnormale opstapeling van huidcellen. Dit noem je ook wel verhoorning of keratose.

Bij verhoorning drogen de cellen uit je bovenste huidlaag uit en sterven ze uiteindelijk af. Vervolgens schuiven de gezonde cellen onder die dode huidlaag een laagje op naar boven. Deze nieuwe huidlaag duwt de dode huidlaag er als het waren af. Maar dit gaat veel te snel, waardoor het zichtbaar wordt in de vorm van ruwe plekjes op de huid en dikke schilfers.

Hoe begint actinische keratose?

Maar hoe begint actinische keratose dan precies? Het gaat dus om verhoorning van je huidcellen. Hierdoor begint actinsiche keratose met een klein, ruw plekje op de huid. Het kan een beetje lijken op een wondje dat niet goed geneest. Ook als je het korstje eraf krabt, komt het weer terug.

Het kan bij één plekje op de huid blijven, maar meestal ontstaan er meerdere actinische keratosen. Zoals ik net al zei zijn deze actinische keratose plekjes een gevolg van de schadelijke effecten van zonlicht. Ik denk dat iedereen wel weet dat zonlicht, naast een lekker bruin kleurtje, ook veel negatieve effecten met zich mee brengt. Denk aan: verbranding, veroudering van de huid, pigmentvlekjes, maar ook huidkanker. Of in dit geval, een voorstadia van huidkanker. Altijd goed smeren dus!


Actinische keratose herkennen

Actinische keratosen kun je vrij makkelijk herkennen. Allereerst zijn de plekjes een aantal millimeters tot enkele centimeters groot en zitten actinische keratosen op plekken van de huid die veel zijn blootgesteld aan ultraviolette straling. Denk bijvoorbeeld aan: het gezicht, de hals, op de handruggen, of kale hoofdhuid. Ook zijn er aan de huid andere tekenen van zonschade te zien. Zoals: rimpeltjes, gesprongen adertjes, ouderdomsvlekken en een dunner wordende huid.

Je kunt actinische keratosen ook herkennen aan de huidstructuur. Het gaat namelijk om ruw aanvoelende plekjes. Qua structuur bijna vergelijkbaar met een wratje. In eerste instantie voel je het plekje ook vooral, en zie je het nog niet zo goed zitten. Later wordt actinsiche keratose steeds beter zichtbaar. Je ziet dan een rood-roze, tot geelbruin plekje op de huid verschijnen.

Wat ook actinische keratose ook typeert is dat mensen het vaak omschrijven als een niet genezend wondje of pukkeltje. Een wondje of pukkeltje dat steeds maar terug blijft komen. Met daarop een korstje dat maar niet weg gaat en bovendien snel bloed. Een typisch kenmerk, waaraan je actinische keratose kunt herkennen. Het actinische keratose plekje komt in sommige gevallen ook voor op de lippen. Je noemt het plekje dan chelitits actinica. De lippen kunnen dan zelfs van kleur veranderen.


Verschil actinische keratose en plaveiselcelcarcinoom

Actinische keratosen plekjes worden vaak verward met plaveiselcelcarcinomen. Niet gek hoor. Ze lijken behoorlijk op elkaar zoals je kunt zien op de foto's hieronder. Het grote verschil tussen beide is dat actinische keratose (nog) niet kwaadaardig is. En een plaveiselcelcarcinoom wel.

Verder verschillen beide plekjes ook in uiterlijk. Zo is een plaveiselcelcarcinoom echt een soort bultje en actinische keratose meer een afgevlakt plekje of korstje. Daarnaast zie je bij actinische keratose de verhoorning (gele korstjes) in het midden wat minder goed zitten. Ook is de roodheid bij actinische keratose wat minder vurig dan bij een plaveiselcelcarcinoom.

Actinische keratose behandeling

Je kunt actinische keratosen helaas zelf niet behandelen. Wat je natuurlijk wel kunt doen is de kans op nieuwe actinische keratose verkleinen. Ga bijvoorbeeld niet onder de zonnebank en smeer je in de zomermaanden, maar ook zeker in de wintermaanden, goed in.

Gebruik hiervoor altijd huidvriendelijke zonverzorgingsproducten met een hoge beschermingsfactor. Het liefste minimaal factor 30, maar bij voorkeur natuurlijk SPF 50. En gebruik altijd een zonnebrandcrème met een milde ingrediëntenlijst. Want geloof me, er zijn zoveel irriterende zonnebrandcrèmes op de markt. Hieronder lees je mijn favoriete zonnebrand producten!

Beste zonnebrand voor je gezicht

Beste zonnebrand voor je lichaam

Ben je ook benieuwd wat je vooral beter niet kunt opsmeren? Volg dan de Sproetonline Instagram pagina! Hierop laat ik regelmatig producten zien die je beter kunt laten staan.


Professionele behandeling actinische keratose

Je kunt actinische keratosen op verschillende manieren behandelen. Zo kan een huisarts een smeerbare therapie voorschrijven. Dit zijn crèmes die de kwaadaardige celletjes doden of het afweersysteem onderdrukken. Voorbeelden van smeerbare therapieën tegen actinische keratosen zijn: Zyclara crème, 5FU crème, Efudix crème en Aldare crème.

Daarnaast zijn er ook nog behandelopties om de actinische keratosen te behandelen. Hieronder heb ik de meest toegepaste behandelmethodes gezet. Het beste is om met je huisarts te overleggen welke behandeling voor jou de meest effectieve behandelmethode is:

1. Cryotherapie

Actinische keratosen plekken kunnen worden weggehaald doormiddel van cryotherapie. Het plekje wordt dan behandeld met vloeibare stikstof, waardoor het plekje bevriest. Verdoving is niet nodig, omdat de vloeibare stikstof al een verdovend effect op de huid heeft. Soms kan er een kleine blaar ontstaan. Deze plekken genezen uiteindelijk als een soort schaafwondje. Bij ongeveer de helft van de gevallen is er maar één cryotherapie behandeling nodig om het plekje helemaal weg te halen.

2. Curretage

Daarnaast kan een arts er ook voor kiezen om de actinische keratosen plekjes weg te snijden of weg te schaven doormiddel van  curettage. Hierbij wordt er gebruik gemaakt van een soort kleine scherpe lepel. Er ontstaat een kleine oppervlakkige wond dat vanzelf geneest. Het is wel belangrijk om de behandelde huid goed te beschermen tegen ultraviolette straling. Doormiddel van beschermende kleding of een hoge beschermingsfactor als het gezicht of de kale hoofdhuid behandeld is.

3. Photodynamische therapie (speciale lamp)

Een andere behandeloptie van actinische keratosen is fotodynamische therapie (PDT). Deze behandeling wordt vooral toegepast bij uitgebreide afwijkingen van actinische keratose. De plekjes op de huid worden eerst ingesmeerd met een lichtgevoelige stof en daarna belicht met een speciale lamp. De reden dat deze plekjes worden ingesmeerd met een lichtgevoelige stof, is omdat de cellen dan overgevoelig reageren op licht en afsterven.

4. Chemische peeling

Een minder toegepaste manier van actinische keratosen behandelen is een chemische peeling. Dit gebeurt eigenlijk alleen als er meerdere actinische keratosen verspreid over het gezicht zitten. De peeling wordt dan over het hele gezicht aangebracht, waardoor de huid versneld gaat afschilveren. Het stimuleert als het waren huidvernieuwing, waardoor ook de actinische keratosen afschilveren.

Andere vormen van huidkanker

Actinische keratose is dus een voorstadia van huidkanker. Er zijn ook huidafwijkingen, waarbij er al sprake is van een kwaadaardige vorm van huidkanker. Hieronder lees je daar meer over!