8000 mensen. Dat is het aantal Nederlanders dat in het jaar 2022 de diagnose ‘melanoom’ kreeg. Bizar veel als je het mij vraagt. Helemaal als je je bedenkt dat melanomen ook vaak zorgen voor uitzaaiingen. En daarom dodelijke gevolgen kunnen hebben. Toch wordt deze vorm van huidkanker in mijn ogen onderschat. Maar hoe ontstaat een melanoom precies? Hoe ziet een melanoom eruit? En hoe wordt een melanoom behandeld? In deze blog vertel ik er alles over.
Nieuwsgierig geworden? Lees dan hieronder verder!
Wat is een melanoom?
Je hebt verschillende soorten huidkanker. Het melanoom is hier één van. En ook meteen de meest agressieve vorm. Veel kwaadaardiger dan bijvoorbeeld het basaalcelcarcinoom en het plaveiselcelcarcinoom is.
Het melanoom ontstaat uit je pigmentcellen. Vandaar ook de naam melanoom. Wat verwijst naar de melanocyten (pigmentcellen) in je huid. Een melanoom wordt nog wel eens beschouwd als een kwaadaardige vorm van ouderdomsvlekken. Dit komt omdat het melanoom vaak pas op latere leeftijd optreedt. Maar een melanoom komt ook zeker op jonge leeftijd voor.
Het kan hierbij gaan om een nieuwe moedervlek of een aangeboren moedervlek die gaat veranderen. De reden dat het melanoom wordt gezien als een agressieve vorm van huidkanker is omdat het uitzaaiingen tot in de diepere huidlagen kan veroorzaken. En een uitgezaaid melanoom kan weer andere organen aantasten, waardoor je erg ziek wordt.
Om die reden is het belangrijk dat je deze agressieve vorm van huidkanker op tijd herkend en behandeld. Dit gebeurt meestal door een dermatoloog of internist oncoloog. Voorbeelden van melanoom behandelingen zijn: een operatie, bestraling, bevriezing en immunotherapie. Onderaan deze blog vertel ik hier alles over!
Oorzaak melanoom moedervlek
Waarom iemand een melanoom krijgt is nog steeds niet helemaal duidelijk. Wel weten we inmiddels dat een aantal factoren een rol spelen in het ontstaan van melanomen. Maar ook in huidkanker in het algemeen. Hierin is onder andere zonlicht een grote boosdoener. Maar ook een verzwakt immuunsysteem, je huidtype en erfelijkheid spelen mogelijk een rol.
1. Melanoom door zonlicht
De zon zorgt voor een lekker zongebruind kleurtje, maar ook voor DNA schade in je cellen. Normaal gesproken herstellen deze beschadigde pigmentcellen zichzelf weer. Maar dit lukt helaas niet altijd. Bijvoorbeeld wanneer er gewoonweg té veel schade is aangericht. Dit gebeurt bij zonverbranding of overmatige blootstelling aan de zon.
2. Melanoom door verzwakt immuunsysteem
Het kan ook zo zijn dat je lichaam verzwakt is. En daardoor niet voldoende in staat is om de opgelopen DNA schade te herstellen. Dit is dan ook de reden dat mensen met een verzwakt immuunsysteem sneller een vorm van huidkanker ontwikkelen, dan mensen met een goed werkend immuunsysteem.
3. Melanoom door licht huidtype
Ook voor mensen met een lichte huid is het risico op een melanoom groter. Dit komt omdat een lichte huid sneller verbrand en minder snel pigment opbouwt. Hetzelfde geldt voor huidtypes met daarop relatief veel, goedaardige, moedervlekken. Die onderling verschillen in kleur, grootte en vorm. Dit noem je ook wel dysplastische moedervlekken of dysplastische naevi. Het zijn moedervlekken die er anders uit zien dan normaal. Maar (nog) niet kwaadaardig zijn.
4. Melanoom door erfelijkheid
Ook erfelijkheid speelt mogelijk een rol in het ontstaan van huidkanker en dus in het veroorzaken van melanomen. Zo heeft tien procent van de mensen met een melanoom, een familielid of meerdere familieleden dat de ziekte ook heeft.
Dus heeft bijvoorbeeld jouw vader, broer, zus of moeder een melanoom? Dan is de kans dat jij een melanoom ontwikkelt twee tot drie keer groter dan gemiddeld. Hetzelfde geldt voor families met een Parkinson voorgeschiedenis. Of wanneer iemand zelf de ziekte van Parkinson heeft. Ook dan wordt een melanoom vaker dan gemiddeld gezien.
Hoe ziet een melanoom eruit?
Een melanoom kan overal op de huid voorkomen. Ook op plekken die niet zo vaak zijn blootgesteld aan de zon. Zoals bijvoorbeeld de onderkant van je voeten, je handpalmen en zelfs in je mond en ogen. Wat hierin opvalt is dat melanomen bij mannen op andere plekken ontstaan als bij vrouwen. Zo zit het melanoom bij mannen vaak op de borst of op de rug. Terwijl het bij vrouwen vooral wordt gezien op de benen.
Verder kun je een melanoom herkennen aan spontane verandering. Heb je plotseling een licht tot donkerbruin plekje op de huid. Dat er eerst nog niet zat? Dan kan dit een teken van een melanoom zijn. Meestal ontstaat het melanoom namelijk op een plek van de huid, waar eerst nog niets zat. Dit is trouwens niet altijd het geval.
Naast het spontaan ontstaan van een melanoom op de huid, kan een melanoom ook ontstaan in een al aangeboren moedervlek. Je kunt het melanoom dan herkennen aan de plotselinge verandering van deze moedervlek. Dus wordt een moedervlek bijvoorbeeld opeens groter? Of verandert de moedervlek van kleur? Dan kan dit een teken zijn dat je moedervlek kwaadaardig wordt.
Melanoom symptomen
De diagnose melanoom wordt door een arts vaak met het blote oog vastgesteld. Wel is het natuurlijk aan ons zelf om bij twijfels over een kwaadaardige moedervlek naar de huisarts te gaan. Hieronder heb ik daarom alle symptomen van een melanoom op een rijtje gezet:
- Onrustige moedervlekken
- Verandering van gewone moedervlekken in zowel grootte, vorm en kleur
- Moedervlek met grillige rand
- Moedervlek met meerdere kleuren, bruin, zwart, rood, blauw of wit
- Het melanoom groeit
- Een nieuwe moedervlek die plotseling verschijnt
- Een moedervlek die jeukt, pijnlijk aanvoelt, of begint te bloeden
- Moedervlek laat plotseling los
- Ronde onverklaarbare rode vlek op huid
- Vaker op oudere leeftijd dan jonge leeftijd
Hoe herken je een melanoom: de ABCDE regel
Het is dus super belangrijk om je eigen huid altijd goed in de gaten te houden en te checken op huidkanker. Maar hoe kun je een melanoom zelf herkennen? Om je moedervlekken zelf te testen op kwaadaardigheid kun je de zogeheten ABCDE-regel toepassen. Dit is eigenlijk een lijstje met ‘melanoom symptomen’. Als er één of meerdere van deze melanoom symptomen van toepassing zijn, is het verstandig om je plekje te laten bekijken door een arts.
Asymmetrisch
Melanomen zijn meestal niet symmetrisch. Het plekje, of de bestaande moedervlek, is niet symmetrisch. Dus als je een lijn door het midden van het plekje zou trekken, is de ene helft niet hetzelfde als de andere helft. Beide kanten van het plekje of vlekje kunnen verschillen in vorm, maar ook in kleur.
Border (rand)
Melanomen hebben vaak een grillige rand. Dit betekent dat er geen duidelijke overgang is tussen het plekje en de ‘normale’ huid eromheen. Het plekje kan bijvoorbeeld op een bepaald deel een beetje samenvloeien met de huid.
Color (kleur)
De kleur van het plekje verandert. Of bestaat uit twee of meer kleuren bestaat. Dit kan een teken van kwaadaardigheid zijn. Kleuren die je vaak ziet zijn: bruin, lichtbruin, zwart en rood. Soms is een melanoom wit tot licht roze van kleur. Dan wordt het melanoom ook wel amelanotisch melanoom genoemd.
Diameter
Ook als het plekje, of de bestaande moedervlek, groter dan 5 millimeter doorsnee is, kan dit een teken van kwaadaardigheid zijn.
Evolutie
Dit betekent dat het plekje of de bestaande moedervlek verandert. Ook dit kan een teken zijn van kwaadaardigheid en dus van een melanoom.
Hoe herken je een melanoom: het Ugly Dugly Sign
Een ander bekend fenomeen, waaraan je een melanoom kunt herkennen, is het zogeheten Ugly Dugly sign. Oftewel het lelijke eendje. Stel jezelf de vraag: valt dit plekje op ten opzichte van de rest van mijn huid?
Zo kun je bijvoorbeeld op je hele rug geen één moedervlek hebben. Behalve dat ene plekje. Dit is een duidelijk ugly dugly sign. Maar het kan ook zo zijn dat je juist heel veel moedervlekken hebt. Die allemaal op elkaar lijken. Behalve dat ene plekje. Deze springt er dus uit en is het ‘lelijke eendje‘.
Wat ook zo kan zijn is dat je allemaal moedervlekken hebt met verschillende kleuren. Bijvoorbeeld een aantal donkerbruine en een aantal lichtbruine. Maar dat er ook één rode vlek zit. Ook dit is dan het lelijke eendje.
Mocht je het nog lastig vinden om een melanoom te herkennen, kan deze folder helpen. Daarnaast is mijn advies om altijd langs een huisarts te gaan bij twijfels om het melanoom vast te stellen. Of niet natuurlijk!
Melanoom diagnose
Op de polikliniek dermatologie kan een dermatoloog de diagnose melanoom vaststellen. Hierin worden meestal de volgende onderzoeken verricht: in vrijwel alle gevallen wordt het melanoom met een microscoop onderzocht.
Bij verdenking van een agressieve vorm van huidkanker, wordt een deel van het plekje uitgesneden en beoordeeld. Het uitsnijden van het melanoom is helaas nog niet de melanoom behandeling zelf. Dit is meer om het plekje onder de microscoop te kunnen onderzoeken. En te beoordelen op kwaadaardige cellen.
Als het plekje inderdaad kwaadaardig blijkt te zijn, wordt er vaak een schildwachtklier procedure uitgevoerd. De schildwachtklier is de eerste lymfeklier, waarin uitzaaiingen van kanker terecht zal komen. Als een arts wilt weten of het om een uitgezaaid melanoom gaat, kan het bekijken van de schildklierwacht hierbij helpen.
Het doel hiervan is achterhalen of de lymfeklier kankercellen bevat. Als dit het geval is, betekent dit dat er sprake is van uitzaaiingen via je lymfeklieren. Het melanoom kan zo de diepere lagen ingroeien en voor uitzaaiingen in het lichaam zorgen.
Als er inderdaad sprake zijn van uitzaaiing naar de schildwacht lymfeklier, dan wordt er vaak gekozen om de andere lymfeklieren in dat gebied ook weg te halen. Vervolgens wordt een passende melanoom behandeling gekozen.
Melanoom hoofdhuid
Overal op het lichaam kan een melanoom ontstaan. Wel verschijnt deze agressieve vorm van huidkanker vaker op plekken van de huid die vaak zijn blootgesteld aan de zon. Zoals bijvoorbeeld je hoofdhuid. Het melanoom ontstaat dan meestal in de scheiding. Of, bij mannen zonder hoofdhaar, op een willekeurige plek op de hoofdhuid.
Een melanoom op de hoofdhuid wordt vaak pas laat opgemerkt. Je haren zitten er tenslotte vaak voor. Hierdoor is de kans op uitzaaiingen ook groter. Met name mensen zonder hoofdharen, die veel in de zon hebben gezeten of werken, zonder goede bescherming, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van melanomen op de hoofdhuid.
Moedervlek handpalm
Een moedervlek op de handpalm is vrij zeldzaam. Over het algemeen komen moedervlekken vaker voor op delen van de huid die worden blootgesteld aan de zon. Zoals het gezicht, de armen, de benen en de rug. De handpalm is meestal beschermd tegen de zon en andere omgevingsfactoren. Wat de vorming van moedervlekken, of een melanoom op de handpalm, minder gebruikelijk maakt.
Als er een moedervlek op je handpalm verschijnt, is het belangrijk om goed in de gaten te houden of er eventuele veranderingen in grootte, vorm, kleur of textuur optreden. Dit geldt natuurlijk voor iedere moedervlek op het lichaam. Als je een verdachte moedervlek opmerkt of als je zorgen maakt over een moedervlek op je handpalm, is het goed om de plek door een dermatoloog te laten bekijken.
Melanoom behandeling
Helaas kun je het melanoom niet zelf behandelen. Wat je wel kunt doen is de kans op een nieuw melanoom, of andere vormen van huidkanker, verkleinen. Dit doe je door je altijd goed te beschermen tegen de zon. En zo automatisch ook tegen huidveroudering. Verbranding door de zon kan de kans op een melanoom vergroten.
Gebruik hiervoor wel altijd de juiste zonverzorging producten. Smeer bijvoorbeeld altijd een huidvriendelijke zonnebrand met effectieve zonnefilters met een minimale SPF van 30. En het liefste om de twee uur. Hieronder lees je mijn favoriete zonnebrand voor gezicht en lichaam.
Beste zonnebrand voor je gezicht
- Deze Biodermal gezicht zonnebrand - normale tot droge huid
- Deze Drunk Elephant gezicht zonnebrand - normale tot droge huid
- Deze Biodermal gezicht zonnefluïd - normale tot vette huid
- Deze Beauty Of Joseon Relief sun - normale tot vette huid
Beste zonnebrand voor je lichaam
- Deze Biodermal sensitieve zonnebrand - melk
- Deze Biodermal sensitieve zonnebrand - spray
- Deze Derma Sun zonnebrand - lotion
Ben je ook benieuwd wat je vooral beter niet kunt opsmeren? Volg dan de Sproetonline Instagram pagina! Hierop laat ik regelmatig producten zien die je beter kunt laten staan.
Melanoom behandelen door arts
Nu je een beetje weet hoe een melanoom ontstaat, en hoe je een melanoom kunt herkennen, zit je waarschijnlijk nog met de vraag. Hoe ziet een melanoom behandeling eruit? Een melanoom behandeling heb je in veel verschillende vormen. De behandeling ervan is afhankelijk van jouw plekje, of het melanoom heel agressief is en of er uitzaaiingen zijn.
Wanneer het melanoom op tijd herkend wordt, is de kans op genezing groot. Na behandeling van het melanoom bestaat er helaas wel een kans dat er opnieuw een agressieve vorm van huidkanker ontstaat. Wel is het zo dat de meeste mensen zonder uitzaaiingen nooit meer een nieuw melanoom krijgen. Voorbeelden van melanoom behandelingen zijn:
1. Melanoom behandeling: operatie of bevriezen
In veel gevallen wordt het melanoom operatief verwijderd. Er is natuurlijk meestal al een deel van het melanoom operatief verwijderd om het plekje te checken op kwaadaardige of onrustige cellen. Maar als blijkt dat er daadwerkelijk kwaadaardige cellen in het plekje zitten, zal een groter plekje uit de huid worden gesneden. Om er zeker van te zijn dat alle kwaadaardige cellen uit de huid zijn gehaald.
Als opereren niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat het melanoom op een lastige plek zit, kan ervoor gekozen om het melanoom te behandelen met vloeibare stikstof. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer het uitsnijden van het melanoom voor een vervelend, lelijk, litteken zal zorgen.
Als het melanoom wordt behandeld met stikstof, worden eventuele uitzaaiingen vaak behandeld met lasertherapie. De laserstraal straalt een hoge energie, waardoor de uitgezaaide kankercellen kapot gaan.
2. Melanoom behandeling: bestraling melanoom
Ook kan ervoor gekozen worden het melanoom te bestralen. Dit gebeurt meestal in combinatie met een operatie. Dit betekent dat het melanoom eerst wordt weggesneden en de huid vervolgens wordt bestraald. Om er zo zeker van te zijn dat alle kwaadaardige kankercellen weg zijn.
3. Melanoom behandeling: immunotherapie of doelgerichte therapie
Een arts, veelal internist oncoloog, kiest voor immunotherapie of doelgerichte therapie als er het melanoom heel agressief is met veel uitzaaiingen. En/of een lokale melanoom behandeling (operatie, bevriezing of bestraling) niet mogelijk is.
Bij immunotherapie zal een internist oncoloog medicijnen toedienen die het afweersysteem versterken. Je lichaam zal de kwaadaardige cellen beter opmerken en vernietigen.
Bij doelgerichte therapie ligt de focus op het afremmen van het zogeheten BRAF eiwit. Dit eiwit is verantwoordelijk voor het groeien van de melanoomcellen. Niet iedereen heeft het BRAF-eiwit. Dit is bij ongeveer 50% van de patiënten met een melanoom het geval.
4. Melanoom behandeling: T-VEC
Als het melanoom zich oppervlakkig heeft uitgezaaid, dus niet in de diepe huidlagen, kan er gekozen worden voor Talimogene Taherparepvec. Een hele mond vol. Maar waar het op neer komt is dat er een virus in de uitzaaiingen wordt gespoten, waar je lichaam vervolgens tegen wilt vechten.
Je lichaam zit een virus namelijk als indringer. En wilt deze indringer maar al te graag vernietigen. Je afweersysteem start dus met het kapot maken van dit virus. En indirect dus ook met het kapotmaken van de kankercellen. Op die manier pakt je lichaam onbewust de uitzaaiingen aan.
