Iedereen heeft ze op zijn of haar lichaam zitten: schimmels. Meestal merk je hier niets van. Tenzij deze schimmels, onder bepaalde gunstige omstandigheden, toenemen. Dan kan je wel klachten krijgen, waaronder handschimmel. Ook wel tinea manuum genoemd. Hierbij verschijnen er jeukende, rode, schilferende plekken op de handen. Niets ernstigs, maar wel enorm vervelend. Daarom deel ik in deze blog mijn tips!
Nieuwsgierig geworden naar de oorzaak en behandeling? Lees dan hieronder verder!
Wat is handschimmel (tinea manus)?
Bij handschimmel, medische term tinea manus, is er sprake van een schimmelinfectie aan de huid dat zich specifiek uit op de handen. De schimmelinfectie wordt veroorzaakt door verschillende soorten schimmels, maar meestal gaat het om de dermatofyten.
Dit zijn schimmels die van nature al op de huid leven en zich onder bepaalde omstandigheden vermenigvuldigen en zo een infectie kunnen veroorzaken. Het vervelende aan handschimmel is dat het besmettelijk is en zich dus gemakkelijk kan verspreiden van persoon tot persoon (directe besmetting). Of via besmette voorwerpen in (broeierige) ruimtes waar veel mensen zijn.
Schimmelinfecties komen om die reden ook sneller voor in sportscholen, sauna's en zwembaden. Hierbij gaat besmetting gaat vrij makkelijk. Het is zelfs zo dat als je last hebt van een schimmelinfectie aan je hand(en), je ook vaak last hebt van voetschimmel (tinea pedia). Dit komt omdat je jezelf besmet door aan de voetschimmel van je voeten te krabben.
Daarnaast ben je extra vatbaar voor schimmels als je huidbarriere functie minder sterk is. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een droge huid, wondjes en/of atopisch eczeem. Super vervelend! In deze blog vertel ik je daarom graag alles over handschimmel inclusief tips om de infectie te behandelen met antischimmel crème (onderaan de blog).
Oorzaak handschimmel
Een hand schimmel (tinea manus) ontstaat, zoals de naam al zegt, door een schimmel infectie van de huid. Meestal veroorzaakt door dermatofyten schimmels. Oftewel schimmels die van nature ook op je huid leven. Maar in bepaalde omstandigheden toenemen en zo een infectie aan de handen veroorzaken. De meest voorkomende verwekkers zijn T. rubrum en T. mentagrophytes. Hieronder heb ik de verschillende oorzaken van handschimmel (tinea manus) op een rijtje gezet:
1. Schimmelinfectie handen door huid op huid contact
Een veel voorkomende oorzaak van hand schimmel is huid op huid contact met iemand die al last heeft van een schimmelinfectie. Als je bijvoorbeeld iemand met een schimmelinfectie een hand geeft, kun je de infectie zelf ook oplopen. Dit kan ook gebeuren door direct contact met een dier dat besmet is.
2. Hand schimmel via voorwerp
Naast besmetting via huid op huid contact, kun je een schimmelinfectie ook oplopen via voorwerpen. Bijvoorbeeld wanneer je iets vastpakt wat iemand met een schimmelinfectie daarvoor heeft aangeraakt. Het voorwerp moet dan wel zijn vastgepakt met het stukje huid waar de infectie actief is, waardoor schimmels zijn achtergebleven.
3. Schimmel aan handen door zelfbesmetting
Het klinkt misschien een beetje gek, maar je kunt ook jezelf besmetten met handschimmel. Als je last hebt van voetschimmel, gaat dit vaak gepaard met enorme jeuk aan je voeten en tenen. Een logische reactie bij jeuk is: krabben aan je voeten. Wat op die manier ook handschimmel kan veroorzaken. Het wordt ook wel 'één hand en twee voeten ziekte' genoemd. Omdat er bij deze vorm van besmetting aan beide voeten sprake is van voetschimmel en aan één hand handschimmel.
4. Handschimmel door omgeving
Naast bovenstaande oorzaken zijn er ook bepaalde omgevingsfactoren die schimmel handen kunnen veroorzaken. Een schimmel groeit namelijk sneller in bepaalde, voor de schimmel gunstige, omstandigheden. Met name vochtige omstandigheden vinden schimmels erg fijn. Om die reden komt handschimmel ook vaker voor in bepaalde beroepen. Denk aan de horeca, de gezondheidszorg, de schoonmaak branche en in de land-of tuinbouw. Waar je veel met water of in vochtige ruimtes werkt.
5. Handschimmel door cosmetica
Dit is niet een directe oorzaak van handschimmel (tinea manus) maar wel een indirecte oorzaak. Bepaalde cosmetica producten hebben een negatief effect op het natuurlijke vetlaagje van je handen. Denk bijvoorbeeld aan: agressieve schoonmaakmiddelen, je handen wassen met uitdrogende handzeep en handcrèmes met daarin irriterende of uitdrogende stoffen. Het zorgt namelijk voor een droge huid en verminderde huid barrière functie, waardoor je veel sneller schimmelinfecties oploopt.
Hoe ziet huidschimmel eruit?
Als je antwoord zou moeten geven op de vraag 'Hoe ziet huidschimmel eruit?' zijn er een aantal typische kenmerken waaraan je de infectie kunt herkennen. Hierin is de meest voorkomende klacht: jeuk aan de handen. Dit is meteen ook een typerend kenmerk van schimmelinfecties in het algemeen.
Denk bijvoorbeeld aan de veel voorkomende schimmelinfectie: voetschimmel. Of een vaginale schimmelinfectie. Beide gaan ook gepaard met veel jeuk. Daarnaast verschijnen er bij handschimmel ook vaak schilfertjes en rode vlekken op de huid. Een beetje alsof de huid ontstoken is. De hoeveelheid schilfers verschilt per persoon.
Ook kunnen er eelt plekken, scheurtjes en kloofjes ontstaat. Meestal ontstaan deze pijnlijke kloofjes rond de vingers. Verder gaat handschimmel ook wel eens gepaard met kleine blaasjes of pukkeltjes. Uiteindelijk kan er afschilvering van de huid optreden, waardoor de huid ruwer wordt en uiteindelijk zelfs kan openbarsten.
Bij sommige vormen van handschimmel wordt de huid ook dikker en harder. Naast handschimmel veroorzaakt een schimmelinfectie ook vaak veranderingen aan de nagels. Je noemt deze schimmelnagels ook wel kalknagels. (Beste middel tegen kalknagels).
Schimmel op handen symptomen
Kort samengevat, gaat het bij handschimmel dus om een schimmelinfectie aan de huid. Dat in het specifiek de handen treft. Maar het kan ook de nagels aantasten. Handschimmel geeft overigens niet alleen uiterlijke klachten. Ook jeuk, pijn en een branderig gevoel treden vaak op. Handschimmel kun je aan de volgende symptomen herkennen:
- Rode vlekken handen
- Witte huidlijnen
- Schilfertjes handen
- Rode kringen handen
- Droge handen
- Rode huid
- Branderig gevoel
- Bultjes en blaasjes handen
- Puistjes op je handen
- Schilfering
- Kalknagels
- Schimmel tussen vingers
- Schimmel op vingers
- Schimmel vingertoppen en nagel
Verschillende vormen van handschimmel (tinea manuum)
Er zijn verschillende vormen van handschimmel. Deze verschillende vormen variëren onderling in symptomen, uiterlijke kenmerken en de specifieke schimmelsoort die de infectie veroorzaakt. Hier zijn enkele veelvoorkomende vormen van handschimmel:
1. Handschimmel aan één hand
Eén van de meest voorkomende schimmelinfectie is handschimmel dat aan één hand verschijnt. Bij deze handschimmel ontstaan er dikke schilfers op je handpalmen. Vaak gepaard met eelt, een rode huid en rode vlekken op je handen. Wat ook heel typerend is, zijn de witte lijnen die verschijnen. Je huidlijnen kleuren namelijk wit door de vele schilfertjes.
2. Ringworm schimmel handen
Een andere vorm van handschimmel is een ringworm schimmelinfectie. Het gaat meestal niet om huidschimmel op de handpalm (ringworm handpalm), maar om ringworm op de handrug. Ook zie je niet meerdere rode ringvormige plekken op de handen, maar één rode vlek. Deze rode vlek ontstaat plotseling en wordt steeds groter. De rand van de rode vlek is roder dan het midden van de plek.
Vaak zitten er op die rand schilfertjes, zoals je op de foto hieronder kunt zien. Er ontstaat als het ware een rode, schilferige ring rondom de plek. Vandaar ook de naam, ringworm. Wel is het zo dat ringworm veel vaker op de romp ontstaat dan op de handen. Een ringworm schimmelinfectie kan lijken op atopisch eczeem, psoriasis en nummulair eczeem.
3. Blaasjes handschimmel
Bij de derde, en laatste, vorm van handschimmel zie je een groepje bultjes en blaasjes op de huid zitten. Dit kan gepaard gaan met kleine puskopjes en schilfertjes op de handen. Handschimmel kan hierdoor ook een beetje lijken op handeczeem. Toch is dit iets heel anders, want handeczeem wordt niet veroorzaakt door een schimmel maar door een ontsteking.
Wel kan het zo zijn dat er handeczeem aan de zijkanten van de handpalmen en vingers ontstaat als reactie op een schimmelinfectie. Maar het gaat dan vaak om een schimmelinfectie op een andere plek op de huid. Geen handschimmel.
Schimmelinfectie vingers (schimmel op vinger)
Naast schimmel op je handen kan er ook een schimmelinfectie vinger ontstaan. Een schimmelinfectie aan de vingers noem je ook wel tinea manuum. Het wordt veroorzaakt door dermatofyten die de huid, nagels en haren aantasten. Vinger schimmel symptomen zijn: een rode huid, verdikking van de huid, schilfering, kloofjes en een verandering van de nagels.
Net als andere schimmelinfecties kan tinea manuum worden overgedragen door direct contact (via mensen) of indirect contact (via voorwerpen). Deze schimmelinfectie behandeling bestaat meestal uit een antischimmelcrème of zalf dat je op de huiduitslag aanbrengt. In sommige gevallen zijn orale medicatie nodig zijn. De schimmelcrèmes onderaan deze blog zijn geschikt voor een schimmelinfectie op handen en vingers.
Andere schimmelinfecties van de huid
Naast handschimmel zijn er meer schimmelinfecties die regelmatig voorkomen. Een veelvoorkomende schimmelinfectie is bijvoorbeeld Candidiasis. Deze schimmelinfectie wordt veroorzaakt door de gist Candida en uit zich vooral in luieruitslag, spruw, vaginale schimmelinfectie of een rode uitslag met schilfering in huidplooien bij volwassenen (liezen, borsten, oksels).
Ook pityriasis versicolor is een veelvoorkomende schimmelinfectie. De infectie veroorzaakt allemaal kleine verkleuringen op de huid. Meestal zitten deze pityriasis versicolor plekjes op je borst, rug, nek en armen. Je noemt deze schimmelinfectie ook wel zomergist, omdat de schimmel snel ontstaat tijdens warme, vochtige omstandigheden en wanneer we weer fanatiek beginnen te smeren met vette zonnebrand.
Een andere schimmelinfectie van de huid dat veel voorkomt, is tinea capitis. Dit is een schimmelinfectie van de hoofdhuid en haarzakjes, vooral bij kinderen. Het kan leiden tot haaruitval, schilfering en korstvorming op de hoofdhuid.
Handschimmel besmettelijk
Handschimmel is besmettelijk. Het wordt meestal veroorzaakt door dermatofyten die zich gemakkelijk van persoon tot persoon kunnen verspreiden door direct contact met geïnfecteerde huid. Of besmette voorwerpen zoals handdoeken, kleding of oppervlakken. Het is daarom belangrijk om altijd goede hygiëne maatregelen te volgen om verspreiding te voorkomen, zoals regelmatig handen wassen, het vermijden van delen van persoonlijke items en het dragen van slippers in openbare ruimtes.
Handschimmel behandelen
Een hand schimmelinfectie behandelen is over het algemeen goed te doen. De eerste stap is het smeren van een schimmeldodend middel om de schimmel te bestrijden. Vervolgens kun je een verzorgende crème of zalf smeren om de conditie van je handen te verbeteren. Als derde stap is het belangrijk om uitlokkende triggers van handschimmel zoveel mogelijk te vermijden.
Stap 1. Schimmelinfectie hand antischimmel crème
Stap één is een schimmeldodende crème smeren. Hiervoor hoef je niet per se langs de huisarts te gaan. Je kunt een schimmeldodende crème ook zonder recept bij de drogist halen. Of online bestellen. De antischimmel producten bevatten een schimmeldodend middel. Dit smeer je ongeveer twee keer per dag op, een maand lang. Check altijd even wat de verpakking van het product adviseert. Hieronder heb ik een aantal voorbeelden gezet. Of bekijk mijn blog: Beste voetschimmel crème.
*Geneesmiddel, lees voor gebruik de bijsluiter.
Stap 2. Handcrème na schimmel op hand
Wat ook helpt is je handen verzorgen met een fijne handcrème. Op die manier zorg je er namelijk voor dat je huid barrière intact versterkt, waardoor je handen ook minder vatbaar zijn voor schimmelinfecties. Hieronder heb ik drie goede handcrèmes gezet. Benieuwd welke handcrèmes ik nog meer adviseer? Lees dan: productadvies droge handen!
3. Kans op schimmel infectie hand verkleinen
Naast het behandelen van de schimmel, is het natuurlijk ook belangrijk om een nieuwe schimmelinfectie te voorkomen. Dit kun je onder andere doen door de flora op je handen goed in balans te houden! Was je handen bijvoorbeeld niet te vaak met uitdrogende handzeep of desinfecterende zeep.
Hieronder heb ik drie huidvriendelijke handzeep gezet. Of bekijk mijn blog: Beste handzeep. Droog je handen ook altijd goed af. Helemaal voordat je handschoenen aantrekt. Behandel ook eventuele schimmel nagels en/of voetschimmel, zodat je niet opnieuw besmet raakt.
Schimmel op handen behandeling professional
Helpen bovenstaande maatregelen niet? Of blijven de schimmel handen terugkomen? Dan kan een huisarts ook nog antischimmel tabletten voorschrijven. Deze tabletten bevatten ook een schimmeldodend middel en geven vaak snel verlichting van symptomen.
